Društveno-istorijski razvoj lokalne samouprave u gradu Sarajevu

Mirko Pejanović

Mirko Pejanović Academy of Sciences and Arts of Bosnia and Herzegovina / Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine

Keywords: Bosna i Hercegovina, grad Sarajevo, Kanton Sarajevo, Ustav Kantona Sarajevo, lokalna samouprava, Dejtonski mirovni sporazum, Evropska povelja o lokalnoj samoupravi, urbani razvoj grada Sarajeva, istorijska cjelina urbanog prostora Sarajeva, komunalna infrastruktura, komunalne djelatnosti, opsada Sarajeva 1992–1995. godine, međunarodna zajednica, Evropska unija

Abstract

U radu se elaborira geneza društveno-istorijskog razvoja lokalne samouprave u gradu Sarajevu od XV do XX stoljeća. Urbano središte Sarajevo postaje u vrijeme otomanske uprave u Bosni i Hercegovini. Sarajevo je svojom vakufnamom utemeljio Isa-beg Ishaković 1462. godine. Drugo razdoblje urbanog razvoja Sarajeva odvija se u vrijeme od 1521. do 1541. godine, kada je ulogu upravnika Bosanskog sandžaka vršio Gazi Husrev-beg. Tokom XVI, XVII i XVIII stoljeća Sarajevo će postati veliko gradsko naselje pod otomanskom upravom. Grad Sarajevo je u vrijeme otomanske uprave centar trgovine i trgovačkog prometa roba između istoka i zapada.

Preokret u urbanom razvoju grada Sarajeva nastaje u vremenu austrougarske uprave. U tom vremenu, 1878–1914. godine, Sarajevo dobija svoju upravu i postaje moderan urbani centar poput tadašnjih gradova u srednjoj Evropi.

Nakon Drugog svjetskog rata grad Sarajevo postiže novi uspon u svom razvoju. Uspon u razvoju grada Sarajeva posebno će se potvrditi u vrijeme pripreme i održavanja XIV Zimskih olimpijskih igara. Krajem 70-ih i početkom 80-ih godina XX stoljeća grad Sarajevo proširuje svoj teritorijalni obuhvat na deset opština sa uključivanjem u sastav grada Sarajeva: Trnova, Hadžića, Pala i Ilijaša.

Opsada Sarajeva u vremenu rata 1992–1995. godine dovela je do razaranja privrede i društvenih djelatnosti. Nakon Dejtonskog mirovnog sporazuma 1995. godine Sarajevo je početkom 1996. godine izvelo reintegraciju svojih urbanih cjelina koje su u vremenu rata bile pod opsadom Vojske Republike Srpske.

Tokom 1996. godine na prostoru opština koje su bile u sastavu grada Sarajeva uspostavljen je Kanton Sarajevo. Vlasti Kantona Sarajevo su prisvojile imovinu i nadležnosti grada Sarajeva. Od tada grad Sarajevo nema u cijelosti riješen ustavno-pravni i politički status i to sa stanovišta autonomnih nadležnosti i teritorijalne organizacije na cjelini svog urbanog prostora.

U radu se izlažu pretpostavke za promjenu ustavno-pravnog i političkog statusa grada Sarajeva, koji bi kao gradska jedinica lokalne samouprave imao pune nadležnosti na temelju Evropske povelje o lokalnoj samoupravi.