Jevrejska prezimena sa posebnim aspektom na Bosnu i Hercegovinu
Abstract
Jevreji su morali napustiti Španiju 1492. godine, a pet godina kasnije Portugal. Oni su krenuli
prema Otomanskom carstvu duž obale sjeverne Afrike ali i morem (brodovima). Njihova odredišta su bila ili Dubrovnik ili Carigrad. Iz Dubrovnika Jevreji su karavanima otišli u Carigrad, Solun, Jedrene, Valonu. U Bosni su se u većem broju pojavili sredinom 16. stoljeća, prvo u Sarajevu, a kasnije, u 18. vijeku, osnovali su svoju zajednicu u Travniku, onda u Zenici, Žepču i drugim većim gradovima u Bosni i Hercegovini. U najstarijim dokumentima o dolasku Jevreja u Bosnu, prema evidenciji Šerijatskog suda u Sarajevu, spominje se neki Rafael, a zatim Avram sina Isaka, u 1565. godini, odnosno 973. godini po Hidžri. U ugovoru vjenčanja (ketuba) iz 16. i 17. stoljeća (1578. i 1652. godine, a 5339. i 5413. po jevrejskom kalendaru) također se pojavljuju prezimena koja se više ne mogu naći u Bosni: Tobi, Cavalieri, Cusi, Eliezer, Saba, Mule, Ješurun, Curiel. U responsama pisanim rabinu u Solunu Haim Šabetaj od 29. adara 5394. godine (1633) pod nazivom „Sarajevo u Bosni“ nalazimo na prezimena: Zevulun , Makliam, Cacici, Lansana, Teseo i de Rosado koja već u ne postoje Bosni. U Bosni i Hercegovini broj aškenaskih prezimena daleko je veći od sefardskih, prvenstveno zbog širokog područja iz kojih su došli, kao i činjenica da su prošli kroz period kada su morali promijeniti prezime na silu ili kupiti ime koje ima najmanje malo dostojanstva. Za Sefarda je drugačije jer su većina njihovih prezimena došla iz Španije i Portugala, a njihov veliki priliv se zaustavio na kraju 19. stoljeća.
